Zatrzymanie przez policję może być stresującym i zaskakującym wydarzeniem, jednak należy pamiętać, że każda osoba ma w takiej sytuacji ściśle określone prawa. Polskie prawo przewiduje szczegółowe procedury, które mają na celu ochronę zarówno interesów osoby zatrzymanej, jak i zapewnienie skuteczności postępowania karnego. W artykule przedstawimy ważne informacje o tym, jakie prawa przysługują osobie zatrzymanej przez policję oraz jakie obowiązki ma policja.
Co to jest zatrzymanie?
Zatrzymanie to krótkotrwałe pozbawienie wolności osoby przez uprawnione organy (najczęściej policję), które ma na celu zabezpieczenie prawidłowego przebiegu postępowania karnego, ochronę porządku publicznego lub zapobieżenie dalszym przestępstwom. Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzewaną o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że mogłaby ona utrudniać postępowanie (np. poprzez zacieranie dowodów) lub uciec.
Kiedy policja może zatrzymać?
Zgodnie z art. 244 Kodeksu postępowania karnego, policja może zatrzymać osobę, jeśli istnieje uzasadnione podejrzenie, że popełniła ona przestępstwo, a zatrzymanie jest konieczne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania karnego. Zatrzymanie może nastąpić również w sytuacji, gdy osoba odmawia podania swoich danych lub istnieje obawa, że mogłaby uciec.
Jakie są Twoje prawa?
Zatrzymana osoba ma szereg praw, które mają na celu ochronę jej godności oraz zapewnienie rzetelności procedury. Oto ważne prawa przysługujące każdej osobie zatrzymanej:
Prawo do informacji o przyczynach zatrzymania
Policja jest zobowiązana do natychmiastowego poinformowania osoby zatrzymanej o przyczynie zatrzymania. Powinna to zrobić w sposób zrozumiały i precyzyjny. Osoba zatrzymana ma również prawo do uzyskania informacji o stawianych jej zarzutach oraz o podstawach prawnych zatrzymania
Prawo do kontaktu z adwokatem
Osoba zatrzymana ma prawo do niezwłocznego kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym. Na życzenie zatrzymanego policja musi umożliwić kontakt telefoniczny lub osobisty z wybranym prawnikiem. Co ważne, zatrzymany ma prawo do rozmowy z prawnikiem w warunkach zapewniających poufność.
Prawo do poinformowania bliskich
Zatrzymany ma prawo, aby policja poinformowała osobę wskazaną przez niego o fakcie zatrzymania. W przypadku osób nieletnich informacja o zatrzymaniu musi być przekazana rodzicom lub opiekunom prawnym.
Prawo do zachowania godności
Podczas zatrzymania policja musi traktować zatrzymanego z poszanowaniem jego godności osobistej. Zakazane są jakiekolwiek formy przemocy fizycznej lub psychicznej wobec zatrzymanego.
Prawo do sporządzenia protokołu zatrzymania
Policja ma obowiązek sporządzenia protokołu zatrzymania, który powinien zawierać m.in. czas, miejsce, powód zatrzymania, a także informację o przysługujących prawach. Zatrzymany ma prawo do zapoznania się z treścią protokołu, wniesienia do niego uwag i otrzymania jego kopii.
Prawo do informacji o możliwości złożenia zażalenia
Każda zatrzymana osoba ma prawo do złożenia zażalenia na zatrzymanie. O prawie tym zatrzymany powinien zostać poinformowany przez policję. Zażalenie składa się do sądu, który bada legalność zatrzymania oraz jego zasadność.
Czas trwania zatrzymania
Zgodnie z polskim prawem zatrzymanie nie może trwać dłużej niż 48 godzin. W tym czasie policja powinna zdecydować o dalszym losie zatrzymanego – postawić mu zarzuty, zwolnić lub wystąpić do sądu z wnioskiem o tymczasowe aresztowanie. Jeżeli w ciągu 24 godzin od zatrzymania policja nie doprowadzi osoby zatrzymanej przed sąd, ten musi zostać natychmiast zwolniony.
Co zrobić, jeśli zatrzymanie jest niezgodne z prawem?
Jeśli uważasz, że zatrzymanie było niezgodne z prawem, masz prawo do złożenia zażalenia do sądu. Sąd bada, czy zatrzymanie było zgodne z przepisami prawa, a jeśli stwierdzi naruszenia, może zarządzić wypłatę odszkodowania lub zadośćuczynienia. Nielegalne zatrzymanie jest także podstawą do pociągnięcia odpowiedzialnych za nie funkcjonariuszy do odpowiedzialności dyscyplinarnej lub karnej.