Różnorodność form zatrudnienia budzi wiele wątpliwości. Tym bardziej, że często w ogłoszeniach o pracę pojawiają się informacje o preferowanej formie zatrudnienia w oparciu o umowę zlecenie. Pracownicy z kolei w większości przypadków dążą do zatrudnienia na podstawie umowy o pracę – zdarza się nawet, że wybierają gorzej płatną ofertę tylko dlatego, że bardziej odpowiada im zaproponowana umowa. Dlaczego to takie istotne i czym różnią się obie formy zatrudnienia ?

Forma

Przepisy dokładnie regulują formę oraz treść umowy o pracę, która musi zostać zawarta w formie pisemnej. W umowie o pracę muszą znaleźć się również informacje dotyczące rodzaju pracy, miejsca wykonywania pracy, wynagrodzenia za pracę odpowiadające rodzajowi pracy ze wskazaniem składników wynagrodzenia, wymiaru czasu pracy, terminu rozpoczęcia pracy. Wymogi te nie dotyczą natomiast umowy zlecenia, która nie wymaga zachowania formy szczególnej, niezależnie od tego, co jest przedmiotem zleconej czynności. Umowa zlecenia może być zatem zawarta w dowolny sposób, także przez dorozumiane oświadczenia woli i milczenie.

Wynagrodzenie

Umowa o pracę zawsze musi wiązać się z ustalonym przez obie strony wynagrodzeniem. Musi być ono wypłacane w określonych w umowie terminach (na przykład do dziesiątego dnia następnego miesiąca). Zlecenie natomiast może być wykonywane nieodpłatnie. Niemniej jednak, w razie ustalenia jego odpłatnego charakteru, wynagrodzenie należy się przyjmującemu dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba że co innego wynika z umowy lub z przepisów szczególnych.

Miejsce wykonywania pracy

Umowa o pracę wskazuje nie tylko czas pracy, ale też miejsce jej wykonywania. Nie musi to być siedziba firmy – wszystko zależy od ustaleń zawartych w umowie. W przypadku zlecenia nie ma konieczności zapisu w umowie odnośnie konkretnego miejsca wykonywania obowiązków.

Cel umowy

To zasadnicza różnica. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się natomiast do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

Prawo do urlopu

W tym zakresie znacznie większe prawa mają osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę. Przysługuje im prawo do corocznego odpłatnego urlopu wypoczynkowego w ustawowo określonej liczbie dni, jak również przysługuje im urlop okolicznościowy oraz urlop na żądanie. Co więcej, umowa o pracę chroni przed zwolnieniem kobiety ciężarne oraz osoby w wieku przedemerytalnym. Umowa zlecenie nie gwarantuje żadnych z tych praw, co nie oznacza, że strony umowy nie mogą samodzielnie w umowie ustalić na przykład odpłatnej przerwy w świadczeniu usług przez zleceniobiorcę, która będzie uprawniała jego osobę do odpłatnej przerwy w umownie ustalonej ilości dni.

Składki ZUS

Umowa o pracę stanowi podstawę do ubezpieczenia społecznego tj.: emerytalnego, rentowego, chorobowego i wypadkowego, jak również ubezpieczenia  zdrowotnego. Zleceniobiorca natomiast  objęty jest obowiązkiem ubezpieczenia społecznego emerytalnego, rentowego, wypadkowego od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Istotnym natomiast jest, że ze składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe zwolnieni są zleceniodawcy zatrudniający uczniów szkół ponadpodstawowych lub szkół wyższych, do dnia ukończenia przez nich 26 roku życia – art. 6 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 266).

Wypowiedzenie

Nowelizacja Kodeksu pracy z dnia 25 czerwca 2015 r. wprowadziła zasadnicze zmiany w kwestii dopuszczalności wypowiedzenia umowy o pracę. Obecnie umowa o pracę każdego rodzaju może być rozwiązana za wypowiedzeniem. Wymogi merytoryczne i formalne, a także zakres roszczeń pracowniczych w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę są zróżnicowane w zależności od rodzaju umowy. Zdecydowanie najdalej idąca ochrona stabilizacji zatrudnienia przysługuje pracownikom zatrudnionym na podstawie umów na czas nieokreślony, których obejmuje powszechna ochrona przed wypowiedzeniem. Umowę zlecenia można natomiast wypowiedzieć w każdym czasie bez zachowania okresu wypowiedzenia.