Podstawą przyjęcia winy małżonka w wyroku rozwodowym jest ustalenie, że jego zachowanie przyczyniło się do powstania lub pogłębienia zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego. Obojętne natomiast jest to, w jakim stopniu każde z małżonków przyczyniło się do tego rozkładu. Małżonek, który zawinił powstanie jednej z wielu przyczyn rozkładu, musi być uznany za współwinnego, chociażby drugi z małżonków dopuścił się wielu i to cięższych przewinień.

Przesłanka podmiotowa i przedmiotowa alimentacji po rozwodzie

Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia (tzn. małżonek niewinny, jeżeli drugi małżonek jest również niewinny, czyli przy rozwodzie bez orzekania o winie, albo małżonek współwinny, czyli przy rozwodzie z winy obu stron) i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym jego usprawiedliwionym potrzebom oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

W niedostatku znajduje się ten, kto nie może własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części. Usprawiedliwione potrzeby to takie, których zaspokojenie zapewni uprawnionemu normalne warunki bytowania, odpowiednie do jego stanu zdrowia i wieku. Możliwości  zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają jego zarobki i dochody, jakie ten uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swoich sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody.

Natomiast kiedy jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Przy ocenie, czy nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, należy brać pod uwagę jedynie warunki materialne tego małżonka, jakie miałby gdyby drugi z małżonków spełniał należycie swoje obowiązki i gdyby małżonkowie kontynuowali swoje pożycie małżeńskie.

Czasowe ograniczenie obowiązku alimentacyjnego   

Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia (tzn. gdy żaden z małżonków nie został uznany winnym rozkładu pożycia, albo skutek ten powstał przez zgłoszenie w postępowaniu rozwodowym zgodnego żądania zaniechania orzekania o winie), obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni. Co istotne małżonek niewinny rozkładu pożycia może żądać od byłego małżonka winnego alimentów, które mogą być wypłacane do końca życia. Oczywiście, obowiązek alimentacyjny między byłymi małżonkami wygasa również przez śmierć uprawionego lub zobowiązanego.