Zatrzymanie to czynność procesowa, której może dokonać Policja lub inny podmiot, któremu przysługują uprawnienia tej formacji (np. Straż Graniczna, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Krajowa Administracja Skarbowa, Centralne Biuro Antykorupcyjne).

Zatrzymać można osobę co do której istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła przestępstwo, a jednocześnie zachodzi co najmniej: obawa jej ucieczki, obawa jej ukrycia się, obawa zatarcia śladów przestępstwa, lub nie można ustalić jej tożsamości ewentualnie istnieją przesłanki do przeprowadzenia postępowania przyspieszonego.

Zasadniczą przesłanką zatrzymania jest „uzasadnione przypuszczenie” popełnienia przestępstwa. Z okoliczności danej sprawy musi wynikać, że w momencie zatrzymania istnieje przypuszczenie (nie zaś pewność) popełnienia przestępstwa, które jest uzasadnione – co nie jest równoznaczne z udowodnieniem. 

Zatrzymanie może trwać maksymalnie 48 godzin. W czasie 48 godzin osobie zatrzymanej musi być postawiony zarzut a następnie musi zostać przekazana do sądu wraz z wnioskiem o tymczasowe aresztowanie albo zwolniona. W wypadku przekazania podejrzanego do dyspozycji sądu, od momentu przekazania sąd dysponuje 24 godzinami aby wydać postanowienie o tymczasowym aresztowaniu w przeciwnym wypadku podejrzany musi zostać zwolniony. 

Obowiązek zwolnienia zatrzymanego następuje jeżeli okaże się, że nie istniało uzasadnione przypuszczenie popełnienia przestępstwa, albo przypuszczenie pierwotnie uzasadnione przestało takim być np. w wyniku przeprowadzonych czynności dowodowych po zatrzymaniu. 

Obowiązek zwolnienia zatrzymanego następuje również, kiedy odpadł cel, dla którego stosowano zatrzymanie, tj.: nie zachodzi obawa ucieczki zatrzymanego, nie zachodzi obawa ukrycia się zatrzymanego, nie zachodzi obawa zatarcia śladów przestępstwa, ustalono tożsamość zatrzymanego, nie istniały przesłanki do wszczęcia postępowania przyspieszonego albo odpadły później, upłynął okres 48 godzin a zatrzymany nie został przekazany do dyspozycji sądu, upłynął okres 24 godzin a sąd nie wydał postanowienia o tymczasowym aresztowaniu. 

Pamiętaj!

Zatrzymanego należy natychmiast poinformować o przyczynach zatrzymania i o przysługujących mu prawach, w tym o prawie do skorzystania z pomocy adwokata lub radcy prawnego, do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza jeżeli nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim, do złożenia oświadczenia i odmowy złożenia oświadczenia, do otrzymania odpisu protokołu zatrzymania, do dostępu do pierwszej pomocy medycznej.

Zatrzymanemu na jego żądanie należy niezwłocznie umożliwić nawiązanie w dostępnej formie kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym, a także bezpośrednią z nimi rozmowę.

W razie zatrzymania obywatela państwa obcego należy zatrzymanemu umożliwić, na jego prośbę, nawiązanie w dostępnej formie kontaktu z właściwym urzędem konsularnym lub przedstawicielstwem dyplomatycznym, a w razie zatrzymania osoby nieposiadającej żadnego obywatelstwa – z przedstawicielem państwa, w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania.

Na zatrzymanie przysługuje zażalenie do sądu. W zażaleniu zatrzymany może się domagać zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości jego zatrzymania.

Za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie przysługuje odszkodowanie i zadośćuczynienie.