Istota zasiedzenia polega na doprowadzeniu do usunięcia niezgodności między istniejącym stanem faktycznym a prawnym w zakresie prawa własności rzeczy.

Stosownie do treści art. 172 Kodeksu cywilnego posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa przez zasiedzenie własność nieruchomości, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Jeżeli uzyskał posiadanie w złej wierze nabyć nieruchomość przez zasiedzenie może nie wcześniej niż po upływie lat trzydziestu. Wspomniany artykuł statuuje również możliwość zasiedzenia nieruchomości rolnej, wskazując że nabyć nieruchomość rolną przez zasiedzenie może jedynie rolnik indywidualny jeżeli ustalona powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z nieruchomościami rolnymi stanowiącymi jego własność nie przekroczy 300 ha użytków rolnych.

Istnieje także możliwość zasiedzenia ruchomości. Zgodnie z treścią art. 174 Kodeksu cywilnego posiadacz rzeczy ruchomej niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada rzecz nieprzerwanie od lat trzech jako posiadacz samoistny, chyba że posiada w złej wierze.

Posiadanie samoistne polega na faktycznym władaniu przez posiadacza rzeczą jak właściciel, co ma ścisły związek z dwoma elementami natury fizycznej i psychicznej. Pierwszy polega na faktycznym władaniu rzeczą, drugi zaś na woli władania rzeczą zachowania jej dla siebie. Ponadto posiadanie musi być nieprzerwane. Domniemywa się ciągłość posiadania. Natomiast niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania.

Instytucja zasiedzenia rzeczy ruchomej w praktyce spełnia niewielką rolę. Do zasiedzenia rzeczy ruchomej niezbędne jest jej posiadanie samoistne przez okres 3 lat przez posiadacza pozostającego w dobrej wierze. Istotne jest, że dobra wiara musi utrzymywać się przez cały 3-letni okres wykonywania nieprzerwanego posiadania samoistnego.

Postępowanie o stwierdzenie zasiedzenia wszczyna się na wniosek. Wniosek o  stwierdzenie zasiedzenia powinien czynić zadość wymaganiom ogólnym, zawierać dokładne określenie nieruchomości w sposób umożliwiający jej zindywidualizowanie oraz wskazanie okoliczności uzasadniających spełnienie przesłanek nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie jak również przedstawienie dowodów na potwierdzenie tych okoliczności. W toku postępowania sąd bada i ustala przesłanki zasiedzenia. Korzysta z materiału dowodowego przedłożonego przez wnioskodawcę i uczestników postępowania.

Do wniosku należy załączyć przede wszystkim aktualne odpisy z księgi wieczystej, inne dowody oraz potwierdzenie uiszczenia opłaty od wniosku. W sprawie o stwierdzenie własności nieruchomości przez zasiedzenie pobiera się opłatę stałą w wysokości 2000 zł. W sprawie o  stwierdzenie nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie pobiera się opłatę w  wysokości 200 zł. Natomiast od wniosku w sprawie o stwierdzenie nabycia własności rzeczy ruchomej przez zasiedzenie pobiera się opłatę stosunkową obliczoną zgodnie z treścią art. 13 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.